Ο πολιτισμός της πέτρας

Ηταν μια εποχή, όχι πολύ μακρινή, που η ελληνική περιφέρεια, ορεινή και νησιώτικη, παρά τις ταλαιπωρίες, έσφυζε από ζωή. Φτωχοζωή βέβαια, αγροκτηνοτροφική κυρίως και μεταπρατική, καθώς η κάθε περιοχή είχε να προσφέρει και ν’ ανταλλάξει με τη γειτονική κάτι άλλο – κυρίως διατροφικά είδη και μαστοριλίκι.

Και φτάνω στο θέμα του σημερινού σημειώματος, που αφορά τα Λαγκάδια, ένα πανέμορφο αρκαδικό αμφιθεατρικό ορεινό χωριό, που για πολλά χρόνια έβγαζε και «εξήγανγε» μαστόρους της πέτρας – για τις δικές τους κατασκευαστικές ανάγκες, αλλά και των ολόγυρα, που κι αυτοί κάτι άλλο είχαν να προσφέρουν και ν’ ανταλλάξουν. Ωσπου ενέσκηψε η Κατοχή και ο Εμφύλιος και, συνακόλουθα, με τις αχρείες πολιτικές, η εσωτερική και η εξωτερική μετανάστευση και ο απορφανισμός της περιφέρειας από το πιο εύρωστο ανθρώπινο δυναμικό. Και ιδού τώρα στην πρωτεύουσα (για να σταθώ μόνο στο εσωτερικό της χώρας), θύματα μιας κρίσης με άδηλο μέλλον. 

«Ανθη της πέτρας»

 Κάποιοι, ήδη, πλην της μετανάστευσης σ’ άλλη γη σ’ άλλα μέρη, έχουν επιλέξει την επαρχία – είτε επειδή έχουν ρίζες είτε επωφελούμενοι από κάποια –λυμφατικά για την ώρα– επιδοτούμενα προγράμματα. Κι ας προστεθεί (κάτι που επανειλημμένα έχω επικαλεστεί), αρχοντικά οι εκεί περισσότερες κατοικίες σε σχέση με το παρελθόν. Βάλτε και τη συντόμευση των αποστάσεων.

Εχουμε λοιπόν εδώ μια ομάδα επιστημόνων, λογίων και πολιτών, που συνάχθηκαν και αποφάσισαν να αξιοποιήσουν και να αναδείξουν το έργο και τη συμβολή των Λαγκαδινών μαστόρων της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και την καταγραφή των Λαγκαδίων στη συλλογική συνείδηση ως εμβληματικού τόπου για την τέχνη και την προβολή της πέτρας, όχι μόνο ως δομικού υλικού, αλλά και ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης. Και, ας προστεθεί, μιας τέχνης που στον καιρό της οι κάτοικοι δεν την είχαν σε πολλή εκτίμηση, αφού ασβέστωναν τις θαυμάσιες πετροκατασκευές στο εξωτερικό των κτισμάτων, για να φαίνονται πιο… όμορφα. Είδη όμως η πέτρα έχει ανακτήσει την τιμή της σε κάθε… αξιοσέβαστη κατασκευή.

«Ανθη της πέτρας» (που θυμίζει Σεφέρη) το όνομα της κίνησης που, σύμφωνα με τα στοιχεία που μου δίνει ο πρόεδρός της, Γιάννης Τσιαούσης, επίκουρος καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης, προχωρά στη δημιουργία ενός Ιδρύματος– Μουσείου Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής, με έδρα τα Λαγκάδια. Το ίδρυμα αυτό σχεδιάζεται ν’ αποτελέσει το κέλυφος που θα φιλοξενήσει μια συστηματική προσπάθεια μελέτης και ανάδειξης της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της χώρας μας, όπου διάφοροι επιστημονικοί φορείς (πολυτεχνικά ιδρύματα, πανεπιστήμια κ.λπ.) θα έχουν ενεργό ρόλο. Στο πλαίσιο του ιδρύματος προβλέπεται η διοργάνωση σεμιναρίων, θερινών σχολείων αλλά και λειτουργία σχολής μαθητείας και τέχνης της πέτρας.