Τα ερείπια στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Η αξία των ερειπίων και η οργανική τους σχέση με το δομημένο και το φυσικό περιβάλλον αποτελούν μέρος του επίκεντρου της προσοχής των Ανθέων της Πέτρας. Η διττή τους υπόσταση ως μνημεία ταυτοχρόνως της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς ενσωματώνει την προαναφερθείσα αξία τους. Η προσέγγισή μας περιλαμβάνει τις ακόλουθες δύο οπτικές:

• Η πρώτη, η οποία συμβατικά μπορεί να χαρακτηριστεί «κλασική», θεωρεί τα ερείπια ως μέλη ενός οργανικού όλου, ως μέλη που φέρουν μέσα τους όλη την κατασκευή από την οποία κατάγονται εξ αιτίας του γεγονότος ότι έχουν κατασκευαστεί σε αρμογή με τα άλλα μέλη της κατασκευής και αρμονία με την συνολική κατασκευή ως ενότητα και ολότητα. Σύμφωνα με αυτή τη θεώρηση τα ερείπια αποτελούν μάρτυρες της ανθρώπινης δημιουργίας πάνω στη φύση. Τα ερείπια, ως άχρονα απομεινάρια, στατικά θραύσματα, ως ιδανικά μνημεία της ανθρώπινης δημιουργίας και γι’ αυτό ικανά να μας μεταφέρουν στο όλον στο οποίο εξακολουθούν να ανήκουν, αν και έχει καταλυθεί η φυσική και υλική συνέχεια με αυτό. Τα ερείπια είναι υλική μαρτυρία και μάρτυρες, όχι μόνο της ιστορικής και καλλιτεχνικής τους αξίας, αλλά και των άυλων αξιών στις οποίες παραπέμπουν. Το ‘κλασικό’ ερείπιο κατά την ερμηνεία του βρίσκεται σε ολοκληρωμένη κατάσταση και διατηρεί την πολιτισμική του σημασία παρά την κατάρρευση του συνολικού κτίσματος γιατί διατηρεί την ανθρώπινη βούληση για τον θρίαμβο του ανθρώπινου πνεύματος πάνω στη φύση.

• Ο δεύτερη οπτική για την προσέγγιση των ερειπίων αναφέρεται και ως «ρομαντική» και αφορά στην υπαρξιακή τους αξία. Σύμφωνα με αυτή, τα ερείπια συνιστούν μαρτυρία ενός όλου που δεν θα έρθει ποτέ. Πρόκειται με άλλα λόγια για αποσπάσματα και σπαράγματα που δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να ολοκληρωθούν ποτέ, λειτουργώντας όχι ως φορείς του μνημείου, αλλά ως μνημεία καθαυτά που φέρουν την συμβολική αξία της τραγικότητας της ανθρώπινης μοίρας, της θνητότητας. Μέσα από τα ερείπια αποκαλύπτεται ο τελικός θρίαμβος της φύσης, ενώ τα ερείπια οδεύουν αναπόδραστα στην πλήρη διάλυσή τους από τις δυνάμεις της φύσης. Μέσω των ερειπίων συνειδητοποιείται η μετάβασης του κτιρίου από τον θρίαμβο του ανθρώπινου πνεύματος πάνω στη φύση της πέτρας, στην κυριαρχία των δυνάμεων της φύσης που δεν έχει στόχο να καταστρέψει, αλλά δημιουργεί μορφές με διαφορετικό τρόπο από αυτόν των ανθρώπων. Η φύση μορφοποιεί το ερείπιο με τις ίδιες ακριβώς δυνάμεις που δημιουργεί βουνά, τα ποτάμια, αλλά και την ίδια την πέτρα ως οικοδομικό υλικό των ανθρώπινων κατασκευών. Σε αντίθεση όμως προς την ανθρώπινη βούληση για επιβολή του πνεύματος και όρθωση των κατασκευών του, σε στατική και αισθητική ισορροπία, η φύση ακολουθεί μια άλλη μέθοδο δημιουργίας δυναμικών μορφών σε διαρκή ανάπτυξη και όχι τη στατική ενότητα της μορφής ενός κτιρίου.