To απλό λαϊκό σπίτι (λαγκαδινό μακρυνάρι)

Παρότι δεν είναι σπάνια τα διώροφα, τριώροφα ή ακόμα και τετραώροφα σπίτια, ιδιαίτερα στα Λαγκάδια, ο βασικός τύπος του λαγκαδινού σπιτιού είναι το ανωγοκάτωγο μακρυνάρι με τις διαστάσεις της κάτοψης να είναι περίπου 12 Χ 6 μέτρα. Περιλαμβάνει το κατώι (στάβλος των ζώων και αποθήκη) και πάνω απ' αυτό, την κύρια κατοικία (ανώι), όπου διακρίνονται τυπικά τέσσερεις επιμέρους εσωτερικοί χώροι, που εξυπηρετούν τις λειτουργικές ανάγκες διαμονής της οικογένειας. Το ακόλουθο δίστιχο αποδίδει με τον πλέον λιτό τρόπο την αρχιτεκτονική ανάπτυξη του εσωτερικού του λαϊκού σπιτιού:

πάτωμα-γωνιά

γκιλέρι-μεσαριά

όπου πάτωμα=σάλα, γωνιά ή χειμωνιάτικο (δωμάτιο με την εστία), γκιλέρι (αποθήκη φύλαξης τροφίμων), μεσαριά (χωλ εισόδου, βρίσκεται συνήθως στη μέση της μεγαλύτερης διάστασης) Ο τύπος αυτού του σπιτιού, του οποίου ο μεγάλος άξονας είναι κάθετος στις ισοϋψείς καμπύλες του εδάφους, κυριάρχησε όχι μόνο στη Γορτυνία, αλλά απαντάται συχνά σε όλη την Πελοπόννησο. Η μεγάλη πλευρά του σπιτιού είχε πάντα την είσοδο προσηλιακά (νοτιοανατολικά). Εξωτερικά, η κατασκευή είναι λιτή, με απουσία ιδιαίτερων κοσμητικών στοιχείων. Η ομορφιά του κτίσματος βασίζεται κατ’ εξοχήν στην τέχνη (μαστοριά) που συνεπάγεται τη μακρά αντοχή στο χρόνο και συμπληρώνεται με τη χρήση διαφορόχρωμων λίθων (λευκωπά τα αγκωνάρια, πιο σκούρα η υπόλοιπη λιθοδομή). Σχετικά συχνά υπάρχουν κεραμοπλαστικοί σταυροί (από οκτώ κεραμίδια) ψηλά στις γωνιές των σπιτιών, και σπανιότερα αποτροπαιικά σύμβολα όπως πρόσωπα κτλ. Η εξωτερική όψη του σπιτιού συμπληρώνεται με την παρουσία ξύλινου εξώστη.