Κέντρο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Μέσα στα τρία χρόνια της δημιουργίας τους τα ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ έχουν κατορθώσει να γίνουν ένας αναγνωρίσιμος πολιτιστικός φορέας, να έχουν μέλη από διάφορες περιοχές, να έχουν δημιουργήσει πυρήνες συνεργατών σε αρκετές πόλεις και χωριά της Πελοποννήσου και να έχουν κερδίσει το σεβασμό εξεχουσών προσωπικοτήτων αλλά και ευρύτερων κοινωνικών ομάδων. Δεν είναι σκοπός αυτού του άρθρου η αναλυτική αναφορά σε τομείς που δραστηριοποιηθήκαμε όπως η ανάδειξη λησμονημένων έργων των Λαγκαδινών μαστόρων, η πιστοποίηση άγνωστων έργων, η ταυτοποίηση σημαντικών λαϊκών αρχιτεκτόνων, η διάσωση πολύ σημαντικού αρχειακού υλικού που ήταν σε κατάσταση αποσύνθεσης, η πρωτοβουλία για την αξιοποίηση των μύλων του Ράπη κτλ. Αυτά και αρκετά άλλα ήταν αποτέλεσμα μιας ακατάπαυστης δράσης και δημιουργικότητας των ΑΝΘΕΩΝ που χαρακτηρίζονται από έναν ρομαντικό ρεαλισμό. Και λέω ρομαντικός γιατί έχουμε θέσει στόχους που στην παρούσα συγκυρία ίσως φαίνονται ουτοπικοί και συνεπώς ακατόρθωτοι και ρεαλισμός γιατί αξιοποιούμε όλες τις υφιστάμενες δυνατότητες και τα πιθανά εργαλεία, με αποτέλεσμα να υλοποιούνται στόχοι που ούτε ο πλέον αισιόδοξος άνθρωπος θα μπορούσε να φανταστεί.

 Ένας από τους πέντε βασικούς καταστατικούς σκοπούς της δημιουργίας των ΑΝΘΕΩΝ είναι και η δημιουργία του Κέντρου Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής. Σήμερα, με την συσσωρευμένη εμπειρία των προηγούμενων ετών, την «κοινωνικοποίηση» της ιδέας και την ωρίμανσή της ποιοτικά και ποσοτικά, η προσπάθεια για τη δημιουργία του εισέρχεται σε άλλη φάση. Περνάμε σε μια φάση διαβούλευσης όπου θα καταθέσουμε ένα πλαίσιο συγκεκριμένων ιδεών και πρακτικής εφαρμογής του και θα ζητήσουμε από φορείς τους οποίους θεωρούμε εταίρους σε αυτή την προσπάθεια, όπως η Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, ο Δήμος Γορτυνίας, η Περιφέρεια Πελοποννήσου, άλλοι όμοροι και πιο απομακρυσμένοι δήμοι, διάφορες συλλογικότητες με επικεντρωμένο ενδιαφέρον στα θέματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και περιβάλλοντος αλλά και μεμονωμένοι πολίτες να διατυπώσουν τις προτάσεις τους και τρόπους υλοποίησης της αρχικής ιδέας. Στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου -και επειδή θεωρώ ότι οι ενημερωμένοι πολίτες είναι υπεύθυνοι πολίτες- καταθέτω με το παρόν κείμενο συγκεκριμένες σκέψεις για την πρωτοβουλία αυτή. Συνοπτικά, προτείνεται το Κέντρο Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής να έχει δύο βασικούς πυλώνες. Ο ένας πυλώνας θα είναι ένα ακαδημαϊκό κέντρο μελέτης της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και ο άλλος μια επαγγελματική σχολή μαθητείας στην τέχνη της πέτρας.

 Το ακαδημαϊκό κέντρο θα έχει στόχο τη μελέτη της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής εν συνόλω (όλες τις σχολές μαστόρων που αναπτύχθηκαν κατ’ αρχάς στην Πελοπόννησο και τον ελλαδικό χώρο γενικότερα), θα προσελκύσει εξειδικευμένους επιστήμονες στο συγκεκριμένο αντικείμενο, θα προχωρήσει σε εκπόνηση μεταπτυχιακών προγραμμάτων, θα εκπαιδεύσει προπτυχιακούς φοιτητές της ημεδαπής αλλά και της αλλοδαπής στο πλαίσιο των προγραμμάτων ERASMUS, θα διοργανώσει θερινά σχολεία (summer schools), θεματικά και άλλα συνέδρια κτλ. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα διασύνδεσης με το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρκαδίας που βρίσκεται στο Καστρί Κυνουρίας με στόχο την ανάδειξη της ιδιαίτερης σχέσης παραδοσιακής αρχιτεκτονικής-φυσικού περιβάλλοντος (εδώ συμπεριλαμβάνεται και το μονοπάτι Mainalon Trail). Το υπάρχον νομικό πλαίσιο προβλέπει ένα ΚΠΕ ανά νομό, οπότε είναι χρήσιμο να διερευνηθεί η δυνατότητα λειτουργίας παραρτήματος, λόγω της μεγάλης έκτασης του νομού.

Όσον αφορά το δεύτερο πυλώνα, τη Σχολή μαθητείας της τέχνης της πέτρας, θα πρόκειται για μέση επαγγελματική σχολή (π.χ. ΙΕΚ) που θα έχει στόχο την εκπαίδευση νέων ανθρώπων στην τέχνη της πέτρας. Υπάρχουν διαθέσιμοι ντόπιοι μαστόροι που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στην κατεύθυνση αυτή. Η σημασία αυτής της Σχολής, είναι ευνόητο ότι μπορεί -σε συνδυασμό και με τις άλλες δραστηριότητες του Ιδρύματος- να αποτελέσει ένα ισχυρό αναπτυξιακό εργαλείο για την περιοχή που θα σχετίζεται όχι μόνο με την εισροή πρόσθετων οικονομικών πόρων αλλά και με την εγκατάσταση νέων ανθρώπων σε μια περιοχή που η δημογραφική αποψίλωση είναι δραματική.

 Η έδρα του Κέντρου προτείνεται να είναι στα Λαγκάδια, γιατί ο οικισμός διαθέτει σημαντικά πλεονεκτήματα που παρατίθενται στη συνέχεια,@  

  • αποτελεί per se ένα υπαίθριο Μουσείο παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής, οπότε πολλά στοιχεία του μπορούν να αποτελέσουν εκπαιδευτικό και ερευνητικό υλικό
  •  είναι φορέας μιας άυλης κληρονομιάς, της ίδιας της τέχνης της πέτρας. Αυτό έχει μια ιδιαίτερη σημασία όταν το δει κανείς συνδυαστικά με τον δεύτερο πυλώνα του ιδρύματος, για τον οποίο θα αναφερθώ στη συνέχεια
  •  προσφέρει θεματική διασύνδεση με το σχεδιαζόμενο Κέντρο Ενημέρωσης Προβιομηχανικής Αρχιτεκτονικής και Τεχνολογίας στους μύλους του Ράπη
  •  αποτελεί ένα ισχυρό ιστορικό τοπόσημο που σχετίζεται ιδιαίτερα με την ανάπτυξη της ίδιας της τέχνης της πέτρας
  • βρίσκεται σε άμεση επαφή με το τμήμα του ευρωπαϊκού μονοπατιού Mailalon Trail που αποτελούσε ένα από τους κλασσικούς δρόμους της μαστοριάς, ενώ σε διάφορες θέσεις στην πορεία του υπήρχαν θέσεις εξόρυξης πρώτων υλών για την τέχνη της πέτρας
  •  διαθέτει πολύ καλή προσβασιμότητα -μέσω ενός ευρωπαϊκών προδιαγραφών αυτοκινητόδρομου- με τις πύλες εισόδου της χώρας και βρίσκεται σε σχετικά μικρή απόσταση από την Αθήνα
  •  εντός του υπάρχουν κτήρια τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για να στεγάσουν αρκετές από τις δραστηριότητες του Ιδρύματος, σημείο στο οποίο θα επανέλθω
  •  διαθέτει τις απαραίτητες υποδομές –ξενοδοχειακές, εστίασης κλπ- για τη φιλοξενία επισκεπτών


Όσον αφορά το χώρο ή τους χώρους που θα στεγάσουν τις δραστηριότητες του Κέντρου είναι ένα θέμα για το οποίο θα πρέπει να ανοίξει μια συζήτηση. Για παράδειγμα, το πρώην Δημοτικό Ξενοδοχείο θα μπορούσε με τις κατάλληλες διαμορφώσεις να εξυπηρετήσει τις κεντρικές λειτουργίες του Ιδρύματος. Το συγκεκριμένο κτίριο –που κατασκευάστηκε με τη συμβολή πολλών Λαγκαδινών (οικονομική, προσφορά σε γη κτλ)- αποτελεί έργο ενός σημαντικού αρχιτέκτονα της χώρας μας, του Κων/νου Καψαμπέλη, στο ενεργητικό του οποίου καταγράφονται σημαντικά έργα δημόσιας και ιδιωτικής αρχιτεκτονικής όπως το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, του Νοσοκομείο «Άγιος Ανδρέας» της Πάτρας κτλ. Είναι γνωστά τα προβλήματα και οι εκκρεμότητες που το συνοδεύουν και η αξιοποίησή του στην κατεύθυνση που προτείνεται είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να ξεφύγει το πρώην ξενοδοχείο από την εγκατάλειψη και την ερήμωση ώστε να μην καταλήξει ερείπιο. Οι βασικές υποδομές μπορεί να περιλαμβάνουν ενδεικτικά auditorium, βιβλιοθήκη, computer room, εκθεσιακούς χώρους, γραφεία, ξενώνα και cafe, αλλά το εύρος των δραστηριοτήτων, η δομή του Ιδρύματος, οι λειτουργίες και οι δραστηριότητές του θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης με ειδικούς επιστήμονες. Εναλλακτικές επιλογές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν ένα σύνολο κτηρίων που θα εξυπηρετούσαν επιμέρους λειτουργικές αποστολές, μαζί με παρεμβάσεις που θα αποκαθιστούσαν τη φυσιογνωμία του οικισμού εκεί όπου έχει «τραυματιστεί». Στην κατεύθυνση αυτή τα ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ σχεδιάζουν την πραγματοποίηση σχετικής με το θέμα ημερίδας στο πλαίσιο των εκδηλώσεων ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ 2016.

Η πρόταση που κατατίθεται δεν διεκδικεί κανενός είδους μοναδικότητα. Επιμέρους σκέψεις και προτάσεις που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί, αλλά και νέες ιδέες που λειτουργούν συμπληρωματικά στην παρούσα βάση συζήτησης είναι καλοδεχούμενες στο δημόσιο διάλογο που φιλοδοξούμε να ξεκινήσει το αμέσως επόμενο διάστημα. Στο παρόν άρθρο απλώς συγκεφαλαιώνεται μια συνολική αντίληψη για τη σημασία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και πως αυτή μπορεί να αποτελέσει ένα αναπτυξιακό εργαλείο για την ευρύτερη περιοχή κι έτσι κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.

About the Author

Γιάννης Τσιαούσης

Γιάννης Τσιαούσης

Χειρουργός, Aναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Κρήτης, Πρόεδρος ΚΠ "Άνθη της Πέτρας"

Άνθη της Πέτρας

newlogo23Μη κερδοσκοπικό Σωματείο
«Φίλοι Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής -
ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ»
Διεύθυνση:
28ης Οκτωβρίου 55
Νέα Πεντέλη Τ.Κ. 15236

 

Ακολούθησέ μας

Facebook
Twitter
YouTube
Googleplus

 

Newsletter